گروه فرهنگی خبرگزاری تسنیم، طیبه مجردیان: خدمات مراقبت از کودک و توسعه مهدکودکها بهعنوان یکی از سیاستهای اصلی دولتها در پاسخ به کاهش جمعیت، نقش مهمی در افزایش نرخ باروری ایفا میکند. این خدمات رفاهی علاوه بر افزایش بهرهوری نیروی کار، یکی از زیرساختهای مهم در تسهیل مشارکت اجتماعی زنان و تحقق الگوی سوم جامعه به شمار میروند.
طبق قانون جوانی جمعیت، تأسیس مهدکودک در سازمانهای دولتی یک تکلیف قانونی است. مطابق با تبصره 3 ماده 22 قانون جوانی جمعیت مصوب 1400، دستگاههای دولتی ملزم به تأمین مهدکودک برای نگهداری کودکان مادران شاغل «در همان دستگاه» هستند، که میتواند با مشارکت بخش خصوصی یا به صورت خرید خدمات صورت گیرد.
با گذشت سه سال از ابلاغ قانون جوانی جمعیت، بسیاری از سازمانها و ادارات دولتی هنوز در ایجاد مهدکودکهای سازمانی عملکردی قابل قبول ارائه ندادهاند. طبق آخرین آمار، تنها 25 درصد دستگاههای دولتی دارای مهدکودک هستند. باوجود این تعلل، برخی سازمانها پیشرفتهای خوبی در تأسیس و توسعه مهدکودکها داشتهاند. دانشگاهها نیز بهعنوان یکی از نهادهای مشمول ماده 22 این قانون، موظف به اجرای این طرح هستند.
در رابطه با وضعیت فعلی مهدکودک دانشگاهها باید توجه داشت که این موسسات آموزش عالی از یک الگوی واحد پیروی نمیکنند و در زمینه اخذ مجوز و نوع و نحوه ارائه خدمات، تفاوتهای قابل توجهی دارند. در همین راستا خبرگزاری تسنیم در ادامه پرونده مهدکودکها با بازدید از مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران و مصاحبه با مسئولین مربوطه، به بررسی وضعیت مهدکودک این دانشگاه پرداخته است.
دانشگاه علوم پزشکی ایران؛ پیشرو در تأسیس و توسعه مهدکودک
دانشگاه علوم پزشکی ایران به عنوان یکی از پیشگامان در توسعه مهدکودکهای سازمانی شناخته میشود و در راستای حمایت از مادران شاغل و تسهیل تعادل کار و زندگی آنان، اقداماتی گسترده در سطح دانشگاه و مراکز درمانی زیرمجموعه خود انجام داده است. این دانشگاه علاوه بر ایجاد مهدکودک در پردیس اصلی، در بیمارستانهای تحت مدیریت خود نیز، از جمله بیمارستان امام خمینی (ره) در شهریار، بیمارستان حضرت فاطمه (س) در رباط کریم، بیمارستان امام حسین (ع) در بهارستان و سایر مراکز درمانی، در حال توسعه، ارتقا و تجهیز مهدکودکها است.
این اقدامات، تعهد و عزم جدی دانشگاه علوم پزشکی ایران در اجرای سیاستهای حمایتی و اجتماعی برای کارکنان خود را نشان میدهد و الگویی برای سایر سازمانها و دانشگاهها در اجرای الزامات قانون جوانی جمعیت به شمار میآید.
رعایت استانداردهای بینالمللی در مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران
دکتر مهدی بیاتی، کارشناس حوزه کودک و مهدکودک و دبیر شورای سیاستگذاری مهدکودک دانشگاه، تأکید دارد که مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران از استانداردترین مهدکودکهای کشور است و حتی در مقایسه با مهدکودکهای خصوصی نیز کیفیت بالایی دارد. وی بیان کرد که مهدکودک ستاد این دانشگاه در فضایی به مساحت 700 مترمربع ایجاد شده است و تلاش شده تا تمامی استانداردهای لازم، از جمله فضاهای مناسب، تفکیک گروههای سنی، تعداد کافی سرویسهای بهداشتی، ارتفاع مناسب روشوییها، فضای باغ و محوطه باز، آشپزخانه، فضای بازی و آموزش و دیگر نیازهای ضروری کودکان به دقت رعایت شوند.
در حال حاضر، مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران میزبان 110 کودک است که شامل فرزندان کارکنان دانشگاه، اعضای هیئت علمی و برخی دانشجویان مقطع دکتری میشود. این مهدکودک پذیرای کودکان از سنین شیرخوار تا پیشدبستانی است و با تفکیک دقیق گروههای سنی در شش کلاس مجزا به فعالیت میپردازد.
ساختار کلاسی و تفکیک گروه سنی کلاسهای مهدکودک به این شکل است: «کلاس شیرخوار» برای کودکان صفر تا دو سال، «کلاس نوپا» برای کودکان دو تا سه سال، «کلاس نوباوه 1» برای کودکان سه تا چهار سال، «کلاس نوباوه 2» برای کودکان چهار تا پنج سال و «کلاس پیشدبستانی» برای کودکان پنج تا شش سال یعنی در کل شش کلاس مجزا برای کودکان در این مهدکودک وجود دارد. همچنین هر کلاس دارای دو مربی است تا شرایط آموزشی و مراقبتی مناسبی برای کودکان فراهم شود.
ساعت کاری مهدکودک از 7:30 تا 15:30 تنظیم شده است. طراحی این مهدکودک بر اساس استانداردهای حرفهای بینالمللی صورت گرفته است؛ به عنوان مثال یکی از برنامههای این مرکز، برپایی «خانه مشاغل» است که در آن کودکان با اهمیت مهارتآموزی و نقشهای مختلف در جامعه آشنا میشوند و مهارتهای اولیه را در فضایی آموزشی و دوستانه تجربه میکنند.
مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران در راستای آموزش و تربیت همهجانبه کودکان، فضایی طبیعی در حیاط خود ایجاد کرده و در آن حیواناتی همچون مرغ و خروس، کبوتر و خرگوش نگهداری میشوند. به عنوان مثال، کودکان باقیمانده غذاهای خود را به این حیوانات میدهند و از این طریق اهمیت مصرف بهینه و اسراف نکردن را درک میکنند.
این مهدکودک همچنین به والدین کودکان خدمات آموزشی ارائه میدهد؛ به گونهای که هر ماه دو جلسه کلاسهای فرزندپروری برگزار میشود و نکات کلیدی تربیتی به والدین آموزش داده میشود.
هزینه ماهیانه این مهدکودک فقط یک میلیون تومان است که در مقایسه با نرخهای رایج در منطقه – که بیش از 15 میلیون تومان است – بسیار پایین و در واقع رایگان است. دکتر مهدی بیاتی در خصوص هزینه مهدکودک توضیح داد: در واقع، هزینه مهدکودک رایگان است زیرا به بچهها صبحانه و ناهار هم ارائه میدهیم. این یک میلیون تومان را هم میگیریم تا آمار داشته باشیم و بدانیم چه کسانی میآیند.
افزایش انگیزه پزشکان با راهاندازی مهدکودک در مراکز درمانی کمتر برخوردار
دکتر مهدی بیاتی، دبیر شورای سیاستگذاری مهدکودک دانشگاه علوم پزشکی ایران، از تلاشهای این دانشگاه در توسعه مهدکودکها خبر داد و گفت: ما نزدیک به 40 مرکز درمانی داریم که عمده مراکز درمانی غرب و جنوب تهران تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران قرار دارند. بیمارستانهایی در شهرری، شهریار، بهارستان، و رباطکریم از جمله این مراکز هستند درواقع ما بخشهای کمتر برخوردار استان تهران را پوشش میدهیم و در این مراکز نیز در حال ساخت مهدکودک هستیم و شاید بتوان گفت در میان دانشگاههای علوم پزشکی و مراکز دولتی پیشرو هستیم.
بیاتی ادامه داد: در بیمارستان شهریار، که یک سال پیش رئیسجمهور شهید در آنجا سخنرانی کردند و بر لزوم ایجاد مهدکودک در سازمانها و ادارات دولتی تأکید داشتند، مهدکودکی به وسعت 400 متر در حال احداث است. همچنین، در بیمارستان حضرت فاطمه در رباطکریم و در ملارد و دیگر مناطقی که پزشکان کمتر تمایل به فعالیت در آن دارند، تلاش میکنیم با ایجاد مهدکودک انگیزه حضور کادر درمان را افزایش دهیم. درواقع این ابتکار بهویژه در مناطقی که پزشکان و پرسنل کمتری تمایل به حضور دارند، موجب ترغیب بیشتر آنان به فعالیت و بهبود خدمات رفاهی میشود. این اقدامات نشان از تعهد دانشگاه به حمایت از نیروی انسانی و بهبود شرایط کاری در مراکز درمانی است که همسو با سیاستهای جمعیتی و تحقق قانون جوانی جمعیت صورت میگیرد.
بنابراین تأسیس مهدکودک یکی از سیاستهای کلیدی دانشگاه علوم پزشکی ایران است که نه تنها باعث آسودگی خاطر والدین در خصوص مراقبت باکیفیت از فرزندانشان میشود، بلکه به ایجاد محیطی امن و آموزشی برای کودکان و افزایش تمایل خانوادهها برای فرزندآوری کمک میکند.
حرکت دانشگاه علوم پزشکی ایران در مسیر حمایت از خانواده
دکتر فاطمه رضوانی مدنی، مشاور رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران در امور بانوان و خانواده، در گفتگو با خبرنگار تسنیم در خصوص روند تأسیس مهدکودک در دانشگاه علوم پزشکی ایران، اظهار داشت: “این دانشگاه دارای حدود 16 هزار نفر پرسنل است که تقریباً 60 درصد آنها را بانوان تشکیل میدهند. بسیاری از این زنان در سنین باروری هستند و احتمالاً دارای فرزندان خردسال هستند یا ممکن است در آینده قصد ازدواج و فرزندآوری داشته باشند.”
وی در ادامه تأکید کرد: “از آنجا که ما در حوزه بهداشت و درمان فعالیت میکنیم و بهطور مستقیم با سلامت مردم سروکار داریم، ضروری است که همکاران ما ابتدا از نظر ذهنی و روانی آرامش داشته باشند. وقتی فردی دغدغهای نداشته باشد، میتواند با تمرکز و انگیزه بیشتری به خدمترسانی به مردم بپردازد.”
رضوانی مدنی به یکی از دغدغههای اصلی همکاران زن این دانشگاه اشاره کرد و گفت: “یکی از مسائلی که واقعاً برای همکاران خانم ما نگرانیزا است، نگهداری فرزندان زیر 6 سال در محیطی امن و مطمئن است. مادران اغلب نمیدانند فرزند خردسالشان را به چه کسی بسپارند.”
وی افزود: “سپردن کودک به اعضای خانواده نیز به دلیل دوری مسیرها یا مشغلههای خود خانوادهها ممکن است همیشه امکانپذیر نباشد. از سوی دیگر، استخدام پرستار مطمئن هزینه بالایی دارد و همچنین پیدا کردن پرستاری که از نظر اخلاقی و تربیتی اطمینانبخش باشد، کار آسانی نیست.”
رضوانی مدنی ادامه داد: “ایجاد محیطی امن و مطمئن برای نگهداری کودکان، که در آن هم آموزش ببینند و هم در امنیت باشند، میتواند بسیاری از دغدغههای همکاران ما را برطرف کند. در این راستا، تأسیس مهدکودکها در سازمانهای دولتی، همانطور که در «قانون جوانی جمعیت» به آن اشاره شده، بهعنوان راهحلی مؤثر مطرح میشود. این امکان به مادران کمک میکند تا فرزندان خود را در نزدیکی محل کارشان و در محیطی تحت نظارت و مطمئن نگهداری کنند و از نظر تربیتی نیز آسودهخاطر باشند.”
همراهی مدیریت دانشگاه علوم پزشکی ایران در ارتقاء و توسعه مهدکودک
مشاور رئیس دانشگاه علوم پزشکی ایران در خصوص روند توسعه مهدکودک در دانشگاه علوم پزشکی ایران توضیح داد: “با توجه به این دغدغهها، تصمیم گرفتیم مهدکودکی در دانشگاه داشته باشیم. یکی از مسائل مهمی که به عنوان مشاور امور زنان رئیس دانشگاه برای من اهمیت داشت، این بود که همکاران خانم ما از این بابت نگرانی نداشته باشند. به همین دلیل، با ریاست محترم دانشگاه و معاون محترم توسعه صحبت کردیم. خوشبختانه با استقبال گرم و همراهی بسیار خوب مسئولین دانشگاه، بهویژه ریاست دانشگاه و معاونت توسعه، مواجه شدیم و آنها اعلام کردند که تمام تلاششان را برای ارتقای سطح مهدکودک خواهند کرد. هم رئیس دانشگاه و هم معاون توسعه که خانم هم هستند و طبیعتاً شرایط را خیلی بهتر درک میکردند؛ نه تنها استقبال کردند بلکه حامی و پیگیر هم بودند.
دانشگاه علوم پزشکی ایران شامل 54 واحد مستقل است که از این تعداد حدود 10 تا 11 واحد در پردیس همت قرار دارند. در این مجموعه، مهدکودک وجود داشت اما با هماهنگیهای انجام شده، تصمیم گرفتیم سطح کیفی و کمی آن را ارتقا دهیم. معاونت توسعه هزینههای لازم را برای این امر پذیرفت و مهدکودک از نظر کیفیت خدمات و ظرفیت، ارتقا داده شد. در این راستا، یک مشاور تخصصی برای مهدکودک و یک مسئول جدید تعیین شد و تعداد مربیان با تخصصهای مرتبط نیز افزایش یافت. این تغییرات باعث شد که بسیاری از مادران همکار که جایی برای نگهداری فرزندان خردسالشان نداشتند، بتوانند با خیال راحت و بدون دغدغه فرزندانشان را به مهدکودک بسپارند. این اقدام حمایتگرانه بسیار کمککننده و اطمینانبخش بود و تأثیر مثبتی در آرامش و رضایت شغلی همکارانمان ایجاد کرد.
ما در دانشگاه یک شورای راهبردی برای مهدکودک هم داریم که ریاست آن بر عهده معاون توسعه دانشگاه است. اعضای این شورا شامل بنده به عنوان مشاور امور زنان، مشاور مهدکودک، رئیس رفاه، مدیریت پشتیبانی و سایر مسئولین دانشگاه میشود. این شورا به صورت ماهانه یا هر دو ماه یکبار تشکیل جلسه میدهد تا وضعیت مهدکودکهای واحدهای تابعه دانشگاه را بررسی کند. اگر نیازی به بودجه، امکانات یا نیروی انسانی باشد، این نیازها ارزیابی و برطرف میشوند. خوشبختانه، همه مسائل به این ترتیب و با حمایت و همراهی به خوبی پیش میرود.”
تشکیل شورای سیاستگذاری مهدکودک؛ کلید موفقیت دانشگاه علوم پزشکی ایران در توسعه مراکز نگهداری کودک
یکی از دلایل موفقیت دانشگاه علوم پزشکی ایران در ایجاد و توسعه مهدکودکها، تشکیل شورای سیاستگذاری مهدکودک است که از مسئولان دانشگاه و به ریاست معاون توسعه و مدیریت منابع دانشگاه تشکیل شده است. این ساختار، پشتوانهای قوی برای تصمیمگیری درباره مهدکودک و تخصیص بودجه فراهم کرده و امکان تسهیل فرآیندهای اداری را بدون درگیریهای طولانی مدت فراهم میکند.
دکتر مهدی بیاتی، دبیر شورای سیاستگذاری مهدکودک، درباره اهمیت این شورا خاطرنشان کرد: «قبلاً مهدکودک دانشگاه زیرمجموعه بخش رفاه دانشگاه بود و امکانات محدودی داشت، زیرا نگاه به مهدکودک صرفاً نگهداری کودک بود. اما اکنون شورای سیاستگذاری مهدکودک تشکیل شده که نماینده ویژه رئیس دانشگاه، یعنی معاون توسعه و مدیریت منابع، به عنوان رئیس شورای سیاستگذاری در آن حضور دارد. در واقع، یک گروه قوی تشکیل شده تا توسعه مهدکودک محقق شود. در دانشگاههای دیگر، مهدکودک زیرمجموعه اداره رفاه تعریف میشود، اما در دانشگاه ما، رئیس رفاه یکی از اعضای شورای سیاستگذاری مهدکودک است. این نوع مدیریت را خود من پیشنهاد دادم که اگر میخواهید مهدکودک قدرت بگیرد و به عنوان یک نهاد مهم دیده شود و بتوانیم در بیمارستانها و مراکز زیرمجموعه خودمان هم مهدکودک راهاندازی کنیم، نیاز به پشتوانه و قدرت داریم که صرفاً از عهده یک رئیس اداره رفاه برنمیآید؛ شخص رئیس دانشگاه یا بالاترین مقام وزارتخانه و سازمان باید پشت کار مهدکودک باشد. برای انجام تکلیفی که قانون جوانی جمعیت بر عهده سازمانها گذاشته است، ابتدا باید بسترسازی کنیم. تا زمانی که این مسائل اساسی درست نشود و به لحاظ ساختاری پشتوانه قوی برای مهدکودک ایجاد نکنیم، راهاندازی مهدکودک منتفی است یا مهدکودک قدرت نمیگیرد و همانطور که اشاره کردم، با نظر شخص متوقف میشود.»
راهکاری برای رفع بوروکراسی در تخصیص بودجه و امکانات
دبیر شورای سیاستگذاری مهدکودک ادامه داد: “تشکیل شورای سیاستگذاری مهدکودک بهعنوان یک ضرورت اساسی مطرح است. برای مثال، فرض کنید مهدکودک به یک وسیله خاص نیاز دارد؛ در این صورت، نباید فرآیند طولانیمدت ارسال نامه از رئیس رفاه به پشتیبانی و سپس به بخشهای دیگر را طی کنیم.
در حال حاضر، بودجه مورد نیاز برای مهدکودک در شورای سیاستگذاری به تصویب میرسد. بهعنوان مثال، اگر در جلسه شورا به این نتیجه برسیم که بیمارستان امام خمینی (ره) شهریار به مبلغ مشخصی بودجه نیاز دارد، این مبلغ در شورا تصویب و به سرعت تخصیص مییابد. به عبارتی، اگر شورا امروز تصویب کند، هفته بعد مبلغ مورد نظر در حساب بیمارستانهای ما واریز خواهد شد.
ما در برخی از بیمارستانهای زیرمجموعه دانشگاه اقدامات قابل توجهی انجام دادهایم که در گذشته غیرممکن به نظر میرسید. بهعنوان مثال، در عرض یک هفته، توانستهایم بودجه را تخصیص و واریز کنیم. برای سرعت بخشیدن به کارها، باید چنین ساختاری را شکل دهیم”.
اراده ما برای تاسیس مهدکودک، ابلاغی و اجباری نبود
دکتر بیاتی در پاسخ به این سؤال که آیا ممکن است با تغییر رئیس دانشگاه، مهدکودک نیز تعطیل شود، گفت: «اولا، رئیس فعلی نیز نگاه مثبتی نسبت به این موضوع دارد. اما همانطور که اشاره کردم، مهدکودک قائم به شخص نیست. ثانیاً، این حوزه به رفاه والدین مربوط میشود و مسئلهای سیاسی نیست. مهدکودکها هزینهبر شدهاند و کارمندان ما، حتی پزشکان، نمیتوانند ماهی 10 یا 15 میلیون تومان پرداخت کنند. رئیس قبلی دانشگاه در دولت آقای رئیسی واقعا انسان خوبی بودند و رئیس جدید هم آدم خوبی است؛ او از بدنه دانشگاه و رئیس بیمارستان حضرت رسول بوده است. تمامی افراد در دانشگاه علوم پزشکی دلسوز هستند و این موضوع را پذیرفتهاند. این پذیرش، مسئله مهمی است که باید اتفاق بیفتد.
اراده ما برای تاسیس مهدکودک نه تنها ابلاغی و اجباری نبود، بلکه یک اعتقاد درونی است که ما خواستیم این کار را انجام دهیم. برای تحقق این هدف، زحمت کشیده و گفتگوهایی صورت گرفته است و این یک کار کاملاً تیمی بوده است. به نظر من، سازمانهای دولتی دیگر نیز امکانات و منابع لازم را دارند، اما چیزی که کم دارند، اراده است. برخی از سازمانها اراده کافی دارند و برخی دیگر نه. ما از جمله سازمانهایی هستیم که اراده لازم را داشتیم. در غیر این صورت، هزینه ماهانه یک مهدکودک برای یک سازمان مبلغ زیادی نیست. برای مثال، اگر هزینه مهدکودک ماهی 500 میلیون تومان و در سال به 6 میلیارد تومان برسد، این مبلغ از هزینههای آب و برق سازمان بیشتر میشود. اما مسأله این است که مهدکودکها در سازمانهای دولتی به عنوان یک کار کوچک، کماهمیت و گذرا دیده میشوند.»
سازمانهای دولتی هم فضا دارند هم پول؛ مسئله اراده است که ندارند
مشاور امور زنان دانشگاه علوم پزشکی ایران در پاسخ به این سوال خبرنگار تسنیم درباره موانع دانشگاههایی که هنوز مهدکودک ندارند، اظهار داشت: «به نظر من، اگر ما واقعاً به این موضوع اعتقاد داشته باشیم و یقین پیدا کنیم که نیاز به مهدکودک وجود دارد، از هر طریق ممکن سعی میکنیم تا بودجه و امکانات را تأمین کنیم و مشکلات را برطرف کنیم. ممکن است برخی از دانشگاهها هنوز به این یقین کامل نرسیده باشند که واقعاً باید مهدکودک وجود داشته باشد.
مشکلاتی مانند کمبود فضا و بودجه در همه جا وجود دارد، اما اگر به این باور برسیم که باید این مشکلات را حل کنیم، قطعاً گامهایی در این راستا برمیداریم. بنابراین، در کنار عدم بودجه و فضای مناسب، عدم اعتقاد کامل به ایجاد و توسعه مهدکودک نیز وجود دارد؛ به این معنا که هنوز برخی مسئولان ضرورت این مسئله را درک نکردهاند و شاید مسائل دیگر را نسبت به این موضوع مهمتر میدانند. اما من بهطور قطع میگویم که تاسیس مهدکودک ضرورتی است که باید به آن توجه شود.»
دادن خدمات مهدکودک به دانشجویان هم ضروری است
نکته دیگری که در خصوص مهدکودکهای دانشگاهها وجود دارد این است که طبق قانون جوانی جمعیت، دانشگاهها تنها موظف به تأمین مهدکودک برای اساتید و کارمندان خود هستند. اما در مورد مهدکودک برای دانشجویان، به دلیل تعداد بالای دانشجویان و بار مالی زیاد برای دولت و دانشگاه، تأمین مهدکودک برای مادران دانشجو بر عهده دانشگاهها نیست. در این زمینه، دانشگاه تنها وظیفه دارد امکان استفاده از دو سال مرخصی بدون احتساب در سنوات و همچنین دسترسی به کلاسهای مجازی و غیرحضوری تا سه سالگی فرزند را برای مادر دانشجو فراهم کند.
این در حالی است که دانشجویان به دلیل نداشتن منبع درآمد در دوران تحصیل، فشار تحصیلی و استرسهای این دوره و همزمانی دوران دانشجویی با سنین طلایی باروری، به شدت نیازمند خدمات مراقبت از کودک هستند. اما با وجود اینکه قانونگذار الزامی در این خصوص تعیین نکرده است، برخی از دانشگاهها خدمات مهدکودک را به دانشجویان نیز ارائه میدهند.
دکتر رضوانی مدنی در این خصوص به خبرنگار تسنیم گفت: «اگر بخواهیم به دانشجو خدمات بدهیم، نیاز به ظرفیتی بیشتر از آنچه در حال حاضر هست، داریم. در حال حاضر ظرفیتی برای ارائه خدمات به تمامی دانشجویان متقاضی نداریم، اما انشاءالله روزی پیش خواهد آمد که این کار را نیز انجام دهیم، زیرا ضرورت ایجاب میکند که به دانشجویان نیز خدمات ارائه کنیم.»
انتهای پیام/
source