به گزارش همشهری آنلاین سیستم تقسیم آب در شهرک گلستان شهر سمنان به ثبت ملی رسیده‌است. این سیستم، به غیر از تکامل تدریجی در گذر تاریخ، هنوز هم بعد از قرن‌ها مورد استفاده مردم محلی است. آبی که از بالادست شهر قدیمی سمنان می‌آمده، عامل سرسبزی و زندگی مردم این شهر در ادوار مختلف بوده و همه نیازهای آبی شهر سمنان از محل همین آب تامین می‌شده است. اگرچه کاربری آب وارد شده به آب‌پخش‌کن امروزه محدود به کشاورزی و باغداری شده است، اما هنوز ورود آب و تقسیم آن در شهر تقریبا به همان سبک و سیاق گذشته در حال انجام است.
در زمان قدیم آبی که از مناطق شمالی شهر و سرچشمه‌های گل رودبار به سمنان جاری می‌شد، در آب‌پخش‌کن توزیع می‌شد و در بین راه این آب تا به استخر برسد از ۱۷ آسیاب آبی عبور می‌کرد. این آب بعد از ذخیره‌سازی در استخرهایی که در نقاط مختلف شهر تعبیه شده بود با سیستم منظمی بین باغ‌ها و کشاورزان و مردم تقسیم می‌شد. در کنار پارا با سیستم پخش آب، اطاق نگهبانی یا برج مراقبت ساخته شده که مورد استفاده نگهبانان قرار گیرد.
استخر زاوقان (محله زاوقان)، استخر کوشمغان(محله کوشمغان)، استخر کدیور(محله کدیور)، استخر لتیبار(محله لتیبار)، استخر شاهجوی (محله شاهجوی) استخر باغ فیض (محله ناسار و اسفنجان) محل ذخیره آب بودند. همه استخرها به جز استخر لتیبار همچنان باقی هستند.
قدمت پارا
در بساری از منابع ذکر شده که سیستم آب پخش‌کن سمنان ۷۰۰ سال سابقه دارد اما براساس نظر برخی از کارشناس‌ها، قدمت آن به بیش از هزار سال می‌رسد. برای مثال در کتاب «احسن التقاسیم» تألیف ابوعبدالله محمدبن احمد مقدسی در قرن چهارم هجری درباره سمنان آمده است: «جوی آبی به نوبت از آنجا می‌گذرد و استخرهایش را پر می‌کند. چشمه آبی که از زیر کوه‌های جنوبی شهمیرزاد، از شمال سمنان به سوی سمنان جاری می‌شود، در مسیر خود آب چندین رشته قنات به آن می‌پیوندد و هزاران نفر چشم به راه آن هستند که مالکین ریز و درشت آن و کشاورزان زحمتکش هستند که برخی مالکیت «سهم آب» خود را از چندین نسل از پدران خود به ارث برده اند.» برخی از مورخان نیز معتقدند که سیستم در قرن هشتم از سوی شیخ علاءالدوله سمنانی، نویسنده سمنانی، اصلاح و بازسازی شد.
فیلم گزارش را ببینید:
source