همشهری آنلاین، فاطمه عباسی: حوضخانه باقیمانده از باغ قاجاری نگارستان، نمایش‌دهنده آثار ظریف و فاخری از هنرمندان معاصر است که برای احیای هنرهای در حال فراموشی گرد هم آورده شده‌اند و «موزه هنرهای ملی» تأسیس شده است. قدمت ساختمان موزه به قبل از دوره قاجار برمی‌گردد؛ به زمانی که محدوده کنونی بهارستان خارج از حصار طهماسبی، مجموعه‌ای از باغ‌های بزرگ ییلاقی تهران بود.
به‌مرور با گسترش تهران باغ‌ها و عمارت‌های ییلاقی تهران تکه‌تکه شدند و از بین رفتند. درحال‌حاضر تنها یادگار این باغ‌های قدیمی بهارستان عمارت حوضخانه یا همان ساختمان موزه هنرهای ملی است و عمارت باغ نگارستان.
یکی از دلایل پابرجاماندن عمارت حوضخانه، شکل‌گرفتن موزه و بازسازی آن طی این سال‌ها است. بازدید از موزه هنرهای ملی دعوت به تماشای ظرافت هنرهای ایران است. البته در دوره قاجار عمارت حوضخانه از هر ۴طرف باز بود و گردش هوای آزاد زیر سایه سقف این حوضخانه و عبور جریان هوا از حوض میانی عمارت، اینجا را خنک می‌کرد. بعدها در دوره پهلوی ۴طرف عمارت درهای بزرگی نصب شد و بخش تازه‌ای به ورودی آن اضافه شد.
با اینکه حوض میانی عمارت برداشته شده، اما ۴ستون دورتادور حوض همچنان باقی است. روی هرکدام از این ستون‌ها روزنه‌ای وجود دارد که در دوره قاجار آب از آن وارد حوض می‌شد و بعد در باغ نگارستان به گردش درمی‌آمد.
اشیای موجود در موزه هنرهای ملی قدمت تاریخی چندانی ندارند و اغلب در دوره معاصر ساخته شده‌اند. آنچه این آثار را دارای ارزش و اعتبار می‌کند ظرافت‌های هنری آنها است که حاصل هنر هنرمندان بزرگی مثل استاد بهزاد و صنعتی و دیگر هنرمندان است.
از حوضخانه تا موزه
مرحوم حسین طاهرزاده بهزاد که از هنرمندان نقاش و طراح نقشه قالی و مینیاتور بود، حوضخانه باغ را در سال۱۳۰۹ به موزه تبدیل کرد. تا نیم‌قرن پیش حوض دایره‌شکل بزرگی از سنگ مرمر میان ستون‌ها قرار داشت؛ ولی وقتی قرار شد این ساختمان موزه شود، آن حوض را هم پر کردند و گرداگردش آثاری از هنرهای ملی ایران قرار دادند.
کارگاه، گالری، فروشگاه
در زمان کمال‌الملک این مکان هم کارگاه‌های هنری بود، هم گالری و هم فروشگاه آثار هنری. این موزه یکی از موزه‌هایی است که هنرمندان آثارشان را هنوز که هنوز است می‌توانند به آن اهدا کنند تا شاهد نمایشش باشند. همچنین در تاریخ به ثبت رسیده که در بالاخانه این حوضخانه قائم‌مقام فراهانی در دوره محمدشاه قاجار به قتل رسیده است.
تولید آثار برای موزه
هادی تجویدی، محمدعلی رهبری، علی درودی، نصرت‌الله یوسفی، محمدعلی زاویه، مقیمی تبریزی، علی کریمی و… هنرمندانی بودند که آن سال‌ها برای احیای هنرهای مستظرفه به این موزه و کارگاه آن که اکنون به پارکینگ وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تبدیل شده است، رفت‌وآمد داشتند تا آثاری ویژه و منحصر به همین موزه بسازند. درواقع تمام آثار به شکل تخصصی و منحصرا برای همین موزه طراحی و ساخته شده است.
خانه هنرمندان
موزه هنرهای ملی گچبری‌های نفیسی دارد که به شکوه موزه اضافه کرده است. در این موزه نه‌تنها سقف بلکه درهای به‌کاررفته نیز همه از هنر ایرانی الهام گرفته شده است؛ درهای چوبی نقش‌گرفته و سقف گچبری‌شده همه و همه نشان می‌دهد که اینجا خانه هنرمندان است.
جمع هنرهای ملی
در این ساختمان تاریخی اما کوچک همه هنرهای ملی ایران جا گرفته‌اند، مانند منبت‌کاری، مجسمه‌سازی، معرق روی چوب، کاشی‌کاری و کلی هنر دیگر که دیدن هرکدام از آنها یادآور این جمله است که «هنر نزد ایرانیان است و بس».
پاتوقی برای هنر نگارگری
این موزه درواقع نخستین موزه ایرانی است که تبدیل به پاتوقی برای هنر نگارگری و مینیاتور شد. این اثر در ۲۸بهمن۱۳۶۹ با شماره ثبت۱۷۳۲ به‌عنوان یکی از آثار ملی ایران به ثبت رسیده است.
آثار مینیاتوری در موزه
در هرکجای موزه می‌توان تابلوی نقاشی بهترین استادان نقاش را یافت، یا دید که میز و صندلی‌های خاتم‌کاری‌شده کار اصفهانی‌ها خودنمایی می‌کنند. در گوشه‌وکنار می‌توان تصاویری از نقش فرش مشاهده کرد که حالا هرکدام از آنها اثری میراثی شده است که به‌خاطر هنر به‌کاررفته در آن فاخر محسوب می‌شود. یکی از دیدنی‌ترین اشیای این موزه «منبر» منبتی است که به همت هنرمندان ایرانی برای مسجد مسلمانان هامبورگ ساخته شده است. میزهای معرق‌کاری‌شده با چندین کاربری، میزهای خاتم‌کاری‌شده با قفل‌های عجیب‌وغریب، تابلوهای نقاشی شبیه عکس از استادان برجسته نقاشی و کلی آثار مینیاتوری که تنها در این موزه می‌توان آنها را پیدا کرد، روبه‌روی بازدیدکنندگان قرار گرفته است.
source