به گزارش خبرنگار مهر، وقتی وارد سالن‌های نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران می‌شوی، صدای نبض تاریخ را در هر گوشه می‌شنوی؛ به‌خصوص در غرفه‌های دفاع مقدس که چیزی بیشتر از کتاب‌های چیده‌شده روی قفسه‌ها هستند. این غرفه‌ها در واقع معابری به عمق خاطرات و حماسه‌های روزهای سخت و پرافتخار ایران‌اند؛ روزهایی که نامشان در تاریخ با غرور و ایستادگی حک شده است.
رهبر معظم انقلاب اسلامی درباره این دوران می‌فرمایند: «واقعه‌ی دفاع مقدّس یک برهه‌ی برجسته و مهمّی از تاریخ کشور ما است… اگر نسل‌های پی‌درپی ما، جوانب مهم و معنادار دفاع مقدّس را بشناسند و بدانند که در این واقعه‌ی مهم چگونه ملّت ایران توانست خود را به سکّوی پیروزی برساند، برای آنها در این شناخت درس‌های بزرگی وجود خواهد داشت.»
این جمله به‌خوبی اهمیت حفظ و بازگو کردن خاطرات دفاع مقدس را روشن می‌کند؛ همان هدفی که ناشران دفاع مقدس در سی و ششمین نمایشگاه کتاب دنبال می‌کنند. امسال ۲۳ ناشر تخصصی وابسته به سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه و بسیج، با ۲۷۲۰ عنوان کتاب به نمایشگاه آمده‌اند. اما این غرفه‌ها صرفاً محل فروش کتاب نیستند؛ بلکه هر کدام قصه‌گوی بخشی از تاریخ‌اند.
در این نمایشگاه، ۲۳ غرفه به نمایندگی از استان‌های مختلف کشور حضور دارند که اکثر آنها از راهرو ۱۷ به بعد قرار گرفته‌اند. این غرفه‌ها با نام‌ها و طراحی‌های خاص خود، یادآور هویت استانی و رشادت‌های مردم هر منطقه هستند. اسامی این غرفه‌ها شامل: چشم و چراغ (یزد)، ستارگان درخشان (اصفهان)، شهید حاج قاسم سلیمانی (کرمان)، قدس (گیلان)، قائمیه (سمنان)، دهم سید شهدا (استان تهران)، غواص (زنجان)، ستارگان آسمان (لرستان)، سوره‌های عشق (ایلام)، خط هشت (اردبیل)، پلاک عشق (بوشهر)، ۲۷ بعثت (تهران بزرگ)، ستاره‌ها (مشهد مقدس)، کتاب خوبان (آذربایجان غربی)، لشکر فرشتگان (تهران)، ۲۲ بیت‌المقدس (کردستان)، تنگه احد (سیستان)، راه ماندگار (خوزستان)، ۳۱ عاشورا (آذربایجان شرقی)، مدافعان (خراسان شمالی)، آسمان سوم (فارس)، لاله‌های سرخ (همدان)، فاتحان (تهران) است.
هر غرفه حال و هوای خودش را دارد؛ از سادگی غرفه شهید حاج قاسم سلیمانی (کرمان) که با ۱۰۰ عنوان کتاب و جلدهایی با تصویر شهدا، سادگی و صلابت مردم کرمان را نشان می‌دهد، تا غرفه ستاره‌ها (مشهد) که با رنگ‌های سرخ و سفید و شعار «شهدا ستاره نبودند؛ ستاره شدند» حس و حال خراسان را به تصویر کشیده است.
برخی غرفه‌ها با طراحی‌های خاص مخاطب را در لحظه به عمق تاریخ می‌برند؛ مثل غرفه قدس (گیلان) که عکس میرزا کوچک‌خان جنگلی، بزرگ‌تر از سایر تصاویر در آن خودنمایی می‌کند و پیشانی‌بندهایی به رنگ قرمز و سبز از درختی آویزان شده‌اند؛ نمادی است از ایستادگی و مقاومت. در غرفه ستارگان درخشان (اصفهان) حتی نور زرد لامپ‌ها و طراحی کلاسیک چیدمان، حس تاریخ این استان را به خوبی منعکس می‌کند. همینجا بود که مادری جوان با پسر ۸ ساله‌اش پرسید: «کدام یکی از این کتاب‌ها برای بچه‌ها مناسب‌تر است؟»
غرفه فاتحان (تهران) که سال ۱۴۰۲ میزبان رهبر انقلاب بود، با چیدمانی مرتب و دقیق، ۱۰۰ عنوان کتاب را به بهترین شکل ممکن به نمایش گذاشته است؛ هر کتاب گویی قطعه‌ای از پازل خاطرات آن روزهای حماسی است.
اگرچه ممکن است در شلوغی نمایشگاه پیدا کردن این غرفه‌ها چالش‌برانگیز باشد، اما با یک جستجوی ساده از بخش اطلاع‌رسانی، می‌توانید به‌راحتی آنها را پیدا کنید. در میان این مسیر، هر غرفه بهانه‌ای است برای مکث، تأمل و زنده کردن خاطرات. هر قدم، قدمی است به سوی شناخت بهتر خود، ملت و شهیدانمان.
مأموریت ما از حفظ آثار تا روایت حماسه
سردار عبدالرضا آزادی، رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه، در نمایشگاه به ناشران دفاع مقدس سر زد. او با حوصله از هر ۲۳ غرفه بازدید کرد، با ناشران گپ‌وگفت داشت و از تازه‌های نشر و برنامه‌های آینده هر کدام جویا شد. دقایقی را هم در غرفه فاتحان در کنارش بودیم تا درباره برنامه‌های آینده سازمان و چالش‌های پیش رو بیشتر صحبت کنیم.
آزادی، درباره اهداف و برنامه‌های این سازمان گفت: ما دو مأموریت اصلی داریم؛ حفظ آثار و نشر ارزش‌ها. حفظ آثار یعنی جمع‌آوری خاطرات شهدا، سرگذشت رزمندگان و تمام آنچه از روزهای حماسه باقی مانده است. هدف ما ایجاد یک بانک غنی از این آثار است؛ گنجینه‌ای که پژوهشگران، نویسندگان و هنرمندان بتوانند به آن دسترسی داشته باشند و از دل آن سوژه‌هایی برای تولید فیلم‌نامه، کتاب و محصولات هنری استخراج کنند.
او در ادامه به نقش رسانه‌ها در نشر ارزش‌های دفاع مقدس اشاره کرد و افزود: اما کار ما فقط به جمع‌آوری محدود نمی‌شود. باید این محتواها را به زبان امروز روایت کنیم؛ به کتاب، فیلم، مستند، انیمیشن و حتی نماهنگ تبدیل کنیم. هدف ما این است که ارزش‌های دفاع مقدس را به نسل جوان منتقل کنیم؛ ارزش‌هایی که باید شناخته شوند تا راهشان ادامه پیدا کند. این آثار به‌درستی به زبان هنر و رسانه تبدیل شوند، قطعاً مخاطب از آنها استقبال خواهد کرد.
نقش هنر، ادبیات و رسانه در نشر ارزش‌های دفاع مقدس
رئیس سازمان حفظ آثار و نشر ارزش‌های دفاع مقدس سپاه، درباره اهمیت هنر، ادبیات و رسانه در ترویج ارزش‌های این دوران گفت: نقش هنر، ادبیات و رسانه در نشر ارزش‌های دفاع مقدس بسیار مهم است. این سه حوزه می‌توانند پلی باشند برای رساندن پیام شهدا به نسل جوان و شناساندن ارزش‌های دفاع مقدس به جامعه. منظور از رسانه، فقط صدا و سیما یا نشریات مکتوب نیست؛ بلکه فضای مجازی هم نقش حیاتی در این زمینه دارد. امروز رسانه‌های مجازی در بین جوانان بسیار تأثیرگذار هستند و باید تلاش کنیم محتواهای کوتاه و جذاب تولید کنیم و آنها را در این فضاها منتشر کنیم.
او به یکی از تجربه‌های اخیر سازمان در این زمینه اشاره کرد و افزود: البته واقعیت این است که در این حوزه هنوز عقب هستیم. برای مثال، در یک سال اخیر کانالی به نام «گنجی بی‌پایان» در روبیکا راه‌اندازی کرده‌ایم که حدود ۵۰ هزار عضو دارد، اما باید خیلی بیشتر از این کار کنیم و حضوری قوی‌تر در فضای مجازی داشته باشیم. همچنین در تلاش هستیم که برای محصولات هنری خود یک سایت راه‌اندازی کنیم تا این آثار به شکلی منسجم و حرفه‌ای در دسترس علاقه‌مندان قرار بگیرند. سایت انتشارات فاتحان را هم به زودی فعال می‌کنیم تا آثار منتشر شده به مخاطبان بیشتری معرفی شوند.
آزادی در ادامه به اهمیت داستان‌ها و کتاب‌های دفاع مقدس اشاره کرد و گفت: کتاب‌هایی که به شکل داستان، خاطره‌نگاری یا زندگی‌نامه نوشته شده‌اند، معمولاً جذابیت بیشتری دارند و می‌توانند روح حماسه را به بهترین شکل منعکس کنند. به عنوان مثال، یکی از آخرین کتاب‌هایی که در این حوزه خواندم، «خاتون و قوماندان» از انتشارات ستارگان خراسان رضوی بود که بسیار تأثیرگذار است. همچنین «عصرهای کریسکان» یکی دیگر از آثار جذاب در این زمینه است که داستان بسیار خوبی دارد. یکی دیگر از کتاب‌هایی که اخیراً خواندم، «بیست سال و سه روز» است؛ کتابی که رهبر معظم انقلاب هم آن را توصیه کرده‌اند. این کتاب درباره یک جوان شهید مدافع حرم است و بسیار تأثیرگذار و الهام‌بخش بود. باید تلاش کنیم که چنین آثار هنری و ادبی را به خوبی به نسل جوان معرفی کنیم، چرا که این کتاب‌ها می‌توانند روح مقاومت و ایثار را به بهترین شکل به تصویر بکشند.
۱۰ کنگره، ۳۰۰ کتاب، ۲۵ هزار راوی
آزادی ضمن اشاره به آثار برتر سینمایی سال‌های اخیر و همچنین برنامه‌های آینده سازمان در حوزه نشر و روایتگری، درباره معیار موفقیت آثار دفاع مقدس گفت: واقعیت این است که کتاب‌هایی که داستان قوی دارند و به قلم نویسنده‌ای حرفه‌ای نوشته شده‌اند، معمولاً بسیار موفق و تأثیرگذار از آب درمی‌آیند. در سینما هم همین‌طور است؛ فیلم‌هایی که روایت درست و شخصیت‌پردازی قابل قبولی دارند، بهتر با مخاطب ارتباط برقرار می‌کنند.
او از چشم‌انداز آینده سازمان نیز گفت و توضیح داد: ما برای همه حوزه‌ها، برنامه پنج‌ساله تدوین کرده‌ایم. بر اساس این برنامه، هر سال قرار است ۱۰ کنگره ملی شهدا در استان‌های مختلف برگزار شود. همچنین هدف‌گذاری ما برای انتشار سالانه ۳۰۰ عنوان کتاب فاخر در حوزه دفاع مقدس و شهداست. علاوه بر آن، تلاش داریم شبکه‌ای متشکل از حداقل ۲۵ هزار راوی دفاع مقدس در سراسر کشور راه‌اندازی کنیم تا روایتگری در سطح ملی گسترش یابد و پیوست فرهنگی مؤثری برای آن فراهم شود.
در بخش پایانی صحبت‌هایش به عملکرد غرفه‌های استانی در نمایشگاه کتاب امسال پرداخت و گفت: برخی استان‌ها حضور بسیار موفقی داشتند و آثارشان را به‌صورت حرفه‌ای ارائه کردند. مثلاً نشر ستاره‌ها از خراسان رضوی، نشر ۲۷ بعثت تهران، نشر دهم سیدالشهدای استان تهران، نشر ستارگان درخشان از اصفهان و نشر ۳۱ عاشورا از آذربایجان شرقی، از جمله ناشرانی هستند که هدفمند و قوی وارد میدان شده‌اند.
البته در کنار تحسین‌ها، نگاهی واقع‌بینانه هم داشت: بعضی از استان‌ها هنوز به سطح مطلوب نرسیده‌اند و باید تلاش بیشتری برای ارتقای کیفیت آثار و نحوه ارائه آنها انجام دهند. ما برای همه استان‌ها برنامه حمایتی داریم تا بتوانند به تدریج به سطح حرفه‌ای برسند.
از حساسیت‌های تاریخی تا جذب نوقلمان
در ادامه بازدید از غرفه‌های دفاع مقدس، معاون نشر و ادبیات سازمان حفظ و نشر آثار دفاع مقدس، «مازیار حاتمی» نیز درباره چالش‌های تولید محتوا و جذب مخاطب جوان صحبت کرد. او به برخی از موانع و دغدغه‌های این مسیر اشاره کرد: «چون ما بیشتر روی موضوعات دفاع مقدس کار می‌کنیم، این حوزه حساسیت‌های خاص خودش را دارد. نویسنده باید طوری قلم بزند که داستان هم جذاب باشد، هم از واقعیت فاصله زیادی نگیرد و هم با ذائقه نسل جوان امروز سازگار. این خودش چالش بزرگی است، چون از یک طرف باید روایتی خلق کنیم که به دل مخاطب بشیند و از طرف دیگر باید واقعیت‌های تاریخی را حفظ کنیم.»
او در ادامه درباره بزرگ‌ترین چالش‌های این مسیر گفت: خیلی از کسانی که به نوعی با این موضوعات درگیر بودند یا هنوز با آنها زندگی می‌کنند، به این داستان‌ها حساسیت خاصی دارند. بعضی‌ها حتی تعصب ویژه‌ای نسبت به روایت‌های خودشان دارند و این موضوع گاهی کار ما را سخت می‌کند. باید به شکلی روایت کنیم که به اصل ماجرا وفادار باشد و در عین حال، جذابیت داستانی هم حفظ شود. این تعادل همیشه ساده نیست.
حاتمی درباره جذب مخاطب جوان و نیاز به محتوای متناسب با نسل جدید توضیح داد: ما به این نتیجه رسیدیم که برای جذب جوانان باید بیشتر به سمت رمان برویم؛ رمان‌های نوجوان، رمان‌های بزرگسال و تصویرسازی‌های متناسب با ذائقه جوانان امروز. اما این تصویرسازی‌ها نباید به خیال‌پردازی‌های غیرواقعی تبدیل شود. فضاسازی درست و استفاده از عناصر فرهنگی و تاریخی که جوانان با آنها ارتباط برقرار می‌کنند، می‌تواند خیلی کمک‌کننده باشد. باید داستان‌هایی بنویسیم که نه تنها جذاب باشند، بلکه به حقیقت هم نزدیک باشند.
ایجاد میدان برای نوقلمان و نویسندگان جوان
حاتمی درباره اهمیت حمایت از نوقلمان و جوانان علاقه‌مند به نویسندگی در حوزه دفاع مقدس گفت: یکی از دغدغه‌های اصلی ما گسترش جامعه نویسندگان دفاع مقدس است. باید جوانان بااستعداد و نوقلمانی را که به این حوزه علاقه دارند، شناسایی و حمایت کنیم. ما در کل کشور علاقه‌مندان زیادی به نویسندگی داریم که هنوز شناخته نشده‌اند. هدف ما این است که میدانی برای این جوانان فراهم کنیم تا بتوانند در حوزه دفاع مقدس قلم بزنند.
او با اشاره به تاریخ غنی مقاومت در ایران افزود: ما در کشوری زندگی می‌کنیم با هزاران سال تاریخ مقاومت؛ از جنگ‌های باستانی تا نبردهای معاصر. هر نقطه از این سرزمین، از کوه‌های غرب تا کویرهای جنوب، داستانی برای گفتن دارد. ما نزدیک به ۳۰ هزار شهید داریم که فقط در نبردهای دفاع مقدس جان خود را فدا کردند. علما و بزرگان زیادی هم در طول تاریخ این سرزمین برای دفاع از آزادی و شرف مردم ایستادگی کردند. هدف ما این است که این تاریخ پر افتخار را به نسل‌های بعدی منتقل کنیم.
source