سینمای ۷۰ساله تهران برای مرگ لحظه‌شماری می‌کند!

اطلاعات آنلاین: مکان کنونی سینما عصر جدید، واقع در تقاطع خیابان‌های طالقانی و وصال شیرازی، از ابتدای دهه ۱۳۳۰، و حتی چه‌بسا کمی قبل از آن، محل فعالیت‌های سینمایی، اعم از فیلمسازی و نمایش فیلم، بوده و تعطیلی و تغییر کاربری‌اش به معنای انهدام ۷۰ سال هویت تاریخی مکانی است که یکی از نمادهای قدیمی سینمای ایران به شمار می‌رود.

محل کنونی سینما عصر جدید در خیابان طالقاتی در حدود ۸۰ سال پیش

از میترافیلم به پارس‌فیلم

در دهه ۱۳۲۰ سینمای ایران عملا تعطیل شده بود و از آن شور و شوقی ابتدایی ورود سینما به ایران دیگر خبری نبود و ظن آن نمی‌رفت قدم‌هایی که در این حرفه برداشته می‌شود به سر منزل مقصود برسد. در این وضعیت، تنها کسی که به کار و فعالیت جدی در سینما رغبت نشان می‌داد، دکتر اسماعیل کوشان بود که با عزم جزم و به رغم همه مشکلات موجود می‌خواست فیلم بسازد. او که در دانشگاه برلین آلمان اقتصاد خوانده و در وین اتریش با فن سینما آشنا شده بود و تجربه موفق دوبله فیلم فرانسوی «دختر فراری» (با نام اصلی «نخستین وعده دیدار») در ترکیه را هم داشت، با کمک دوستانش «میترافیلم» را در کوچه ممتاز بین لاله‌زار و سعدی تأسیس کرد و در فیلمبرداری، نویسندگی، تهیه و کارگردانی سه فیلم اهتمام جدی به کار بست؛ اما آن موفقیتی که باید نصیبش نشد.بعد از نمایش ناموفق آخرین محصول «میترافیلم» با نام «واریته بهاری»، «میترافیلم» منحل شد و دکتر کوشان استود «پارس‌فیلم» را تأسیس کرد. او چنان به موفقیت نخستین محصول «پارس‌فیلم»، به نام «شرمسار» (۱۳۲۹)، امید بسته بود که حتی پیش از آغاز اکرانش، «سالن نمایشاتِ» انگلیسی‌ها معروف به «گرین روم» را از علی اتحادیه اجاره کرد و با اعمال تغییراتی آن را به یک استودیوی سینمایی تبدیل کرد. «گرین روم»، واقع در خیابان تخت جمشید، سالن نمایش فیلمِ انجمن ایران و انگلیس و محل رفت‌وآمد نیروهای انگلیسی مستقر در تهران، کارکنان سفارت و دوستداران فرهنگ انگلیس بود («تاریخ سینمای ایران، جلد اول، جمال امید).

ورودی استودیو پارس فیلم که در محل کنونی سینما عصر جدید قرار داشت

نمایش موفق «شرمسار» و تثبیت «پارس‌فیلم»

فروش موفق «شرمسار» باعث بهبود وضع مالی دکتر کوشان و انگیزه یافتن او برای ادامه فعالیتش در سینما شد. در کنار تولید فیلم، دکتر کوشان با همکاری علی کسمایی، که در «شرمسار» علاوه بر نوشتن فیلمنامه بسیار به او یاری رسانده بود، نخستین شماره مجله «عالم هنر» را از ۲۲ شهریور ۱۳۳۰ در «پارس فیلم» منتشر کرد. قطار موفقیت دکتر کوشان با سرعت پیش می‌رفت و به نظر می‌رسید چیزی جلودار آن نیست. اما دست سرنوشت خوابی دیگر برای دکتر کوشان و استودیو «پارس‌فیلم» دیده بود.

گزارش مجله عالم هنر شماره ۱۷ مورخ ۱۵ تیر ۱۳۳۱ از آتش سوزی استودیو پارس فیلم

استودیو «پارس‌فیلم» در آتش

فیلم بعدی «پارس‌فیلم»، «دزد عشق»، در مرحله آخر آماده‌سازی بود که استودیو در اول خرداد ۱۳۳۱ گرفتار حریقی ویرانگر شد. مجید محسنی، بازیگر نقش اول «دزد عشق»، که در زمان وقوع آتش‌سوزی در داخل ساختمان استودیو حضور داشت، توانست مقداری زیادی از حلقه‌های فیلم «دزد عشق» را نجات دهد، اما بخشی از فیلم در آتش سوخت. آتش از آپارات‌خانه شروع شد و به دیگر بخش‌های ساختمان رسید. به گفته دکتر کوشان، موقع تماشای برداشت‌های «دزد عشق»، سیم برق اتصال می‌کند و نگاتیوها که از نیترات بودند، زود شعله‌ور می‌شوند و آتش به سقف چوبی و دیوارهای آکوستیک، که از پارچه و مقوا بودند، می‌گیرد و همه‌چیز در عرض نیم‌ساعت خاکستر می‌شود. مجید محسنی و آپارتچی مقداری از فیلم‌ها و وسایل گران استودیو مثل دوربین و میز مونتاژ را نجات می‌دهند و در این بین هر دوشان کمی دچار سوختگی می‌شوند.بعد از آتش‌سوزی، با اینکه بیمه فقط یک سوم تعهدش را ادا کرد، دکتر کوشان مصمم بود استودیو را بازسازی کند و حتی خبر این بازسازی در شماره ۱۷ مجله «عالم هنر» هم منتشر می‌شود. اما سرنوشت این بازسازی مشخص نیست و در منابع سینمایی اشاره‌ای به آن نشده است. دکتر کوشان استودیوی جدید «پارس‌فیلم» را در کیلومتر ۱۴ جاده کرج بین سال‌های ۱۳۳۲ تا ۱۳۳۵ تأسیس کرد.

آگهی افتتاح سینما تخت جمشید در روزنامه اطلاعات ۲۵ مهر ۱۳۳۶

ظهور و افول سینما «تخت جمشید»

به گفته ایوب شهبازی، از فعالان سینما در پیش از انقلاب، هوشنگ کاوه به همراه موریس عسگر (مرتضی عسگر اوغلی) ساختمان نیمه‌متروک استودیو «پارس‌فیلم» را خرید و آن را به سینمایی شاخص برای نمایش اکران دوم فیلم‌های خوب خارجی تبدیل کرد. این سینما در ۱۴ مهر ۱۳۳۶ با نمایش فیلم «قهرمان چابک» افتتاح شد. اما انگار طالع مکانِ سینما «تخت جمشید» با آتش نوشته شده بود. سینما «تخت جمشید» در مرداد ۱۳۵۷، در سالی که سینماهای بسیاری سوختند، آتش گرفت و سوخت.

سینما عصر جدید در سال ۱۳۷۳

تولد «عصر جدید» با «ظهور فاشیسم»

سال ۱۳۵۸ «عصر جدید» بازسازی شد و با نمایش فیلم «ظهور فاشیسم» ساخته فلورستانو وانچینی کارش را آغاز کرد. این سینما که تا سال‌ها تنهای سینمای سه‌سالنه کشور بود، در سال‌های بعد از انقلاب برای نمایش فیلم‌های هنری همچون آثار آندری تارکوفسکی، سرگی پاراجانف، آندره وایدا و ییلماز گونی پاتوق اصلی سینمادوستان و علاقه‌مندان جدی سینما به شمار می‌رفت.از زمان آغاز کرونا، این سینما تعطیل شد و دو مالکش، عبدالله علیخانی و حسین فرح‌بخش که از تهیه‌کنندگان قدیمی سینما هستند، اعلام کردند توانایی مالی بازسازی این سینما را ندارند و آن را برای فروش گذاشتند. سینما «عصر جدید» مِلک نیست که آن را بخرند و بکوبند و مجتمع تجاری بسازند. این مکان حاوی خاطراتی به قدمت ۷۰ سال از تلاش آدم‌هایی است که به رغم آنکه می‌توانستند از طریق دیگری امرار معاش کنند، ترجیح داده بودند که با سینما روزگارشان را بگذرانند. از بین رفتن «عصر جدید»، پایان یک تاریخ است.

اوج محبوبیت سینما عصر جدید، دهه فجر ۱۳۷۲،