به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، مبعث پیامبر اسلام (ص) به عنوان نقطه عطفی در تاریخ بشریت شناخته می‌شود. این رویداد، آغاز وحی الهی به پیامبر (ص) و انتقال پیام دین جامع اسلام به انسان‌ها بود. اهمیت مبعث در ایجاد یک دینی کامل است که به تغییر نگرش به انسان و حیات اصیل دنیایی و اخروی کمک کرد. پیش از اسلام، جوامع تحت تأثیر خرافات بودند و مبعث نه‌تنها توحید و عدالت را به انسان‌ها آموخت، بلکه اصول اخلاقی و اجتماعی جدیدی را معرفی کرد. اثرگذاری مبعث بر تاریخ در شکل‌گیری نظام سیاسی و اجتماعی جدید در شبه جزیره عربستان مشهود است. پیامبر (ص) با برقراری وحدت در میان مسلمانان، به چالش قدرت‌های بزرگ آن زمان پرداخت. همچنین، آموزه‌های اسلامی به عنوان الگویی برای رفتار فردی و اجتماعی شکل گرفت و تأثیر عمیقی بر زندگی مردم گذاشت. این رویداد همچنین به تعامل میان ادیان مختلف کمک کرد. اسلام به عنوان دین تکمیل‌کننده باورهای قبلی، مانند یهودیت و مسیحیت، معرفی شد. پیام مبعث، امید و رستگاری را به انسان‌ها ارائه داد و بسیاری از افراد را به اسلام گرایش دادند.
در حقیقت مبعث یک حرکت جهانی را آغاز کرد و پیام آن به تمام نژادها و ملل رسید. اسلام به عنوان یکی از بزرگ‌ترین ادیان دنیا، تأثیر عمیقی بر تاریخ، فرهنگ و جامعه بشری گذاشته و آثار آن هنوز حس می‌شود. مبعث پیامبر نه‌تنها یک رویداد دینی، بلکه آغازگر تحولات عمیق در تاریخ بشری است.
خبرگزاری تسنیم در گفت‌وگو با حجت الاسلام حسین طاهرنژاد، استاد حوزه و کارشناس مسائل دینی، به بررسی اهمیت بعثت پیامبر اسلام (ص) و آثار آن در طول تاریخ حیات انسانی پرداخته است.
سرآغاز تحولی عظیم در تاریخ بشر
عید مبعث را به عنوان یکی از روزهای بسیار مهم اعیاد شریف در اسلام می‌شناسیم. اما برای آغاز بحث خوب است تعریف دقیقی از مبعث ارائه شود و بدانیم چرا برای مسلمانان از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است؟
مبعث در لغت به معنای برانگیخته شدن و فرستاده شدن است. در اصطلاح اسلامی، مبعث به روزی اشاره دارد که خداوند، حضرت محمد (ص) را به پیامبری برگزید و وحی الهی بر ایشان نازل شد. این رویداد نه تنها آغاز نبوت پیامبر اسلام، بلکه سرآغاز تحولی عظیم در تاریخ بشر بود.
اهمیت مبعث برای مسلمانان از جهات گوناگون است. از یک طرف مبعث آغاز رسالت جهانی اسلام است. پیامبر (ص) مأمور شد تا پیام الهی را به همه انسان‌ها برساند و برای هدایت آن‌ها تلاش کند. در عین حال نزول قرآن و آغاز شریعت اسلامی در مبعث، دین الهی را کامل کرد و به انسان‌ها راه و روش زندگی بر مبنای عدالت و توحید را ارائه داد.
مبعث پیامبر (ص) با احیای ارزش‌های انسانی مانند عدالت، برابری، مهربانی و بخشش، جهل و خرافات را به چالش کشید و پیامبر (ص) به عنوان اسوه حسنه، الگوی کاملی برای زندگی فردی و اجتماعی مسلمانان است و مبعث یادآور این الگو است.
شبه جزیره عربستان پیش از مبعث چگونه بود؟
شرایط اجتماعی، فرهنگی و سیاسی شبه جزیره عربستان پیش از مبعث چگونه بود و چه عواملی زمینه را برای ظهور اسلام فراهم کردند؟
شبه جزیره عربستان پیش از ظهور اسلام در تاریکی جهل و خرافات غوطه‌ور بود. در آن دوران مردم به شدت از ناهنجاری‌های اجتماعی رنج می‌بردند. تبعیض طبقاتی، برده‌داری، جنگ‌های قبیله‌ای، بی عدالتی و بی احترامی به حقوق زنان و کودکان از جمله مشکلات جدی آن دوران بود.
فساد اخلاقی را هم نباید از خاطر ببریم، طوری که گسترش شراب‌خواری، قماربازی، زنا و رواج خرافات و بت‌پرستی از مشکلات شایع آن دوره بود. در آن دوران بیشتر مردم عربستان در فقر شدید زندگی می‌کردند و منابع اقتصادی به طور ناعادلانه توزیع شده بود. نبود یک حکومت مرکزی باعث هرج و مرج و ناامنی در جامعه شده بود.
در چنین شرایطی ظهور اسلام به عنوان یک نور امید، به مثابه یک ضرورت تاریخی بود. چه عواملی زمینه را برای پذیرش اسلام فراهم می‌کرد؟
دقت کنید که در آن زمان فطرت پاک انسان‌ها می‌توانست حق را از باطل تشخیص بدهد. با وجود همه انحرافات، فطرت پاک انسان‌ها همواره به دنبال حقیقت بود و تعالیم اسلام که بر پایه توحید و اخلاق بنا شده بود، به دل‌های پاک راه پیدا کرد.
در عین حال پیامبر (ص) با صبر و استقامت، تعالیم اسلام را تبلیغ کرد و یاران فداکارش نیز در این راه با او همراه بودند. اخلاق حسنه پیامبر (ص) و یارانش، مردم را به اسلام جذب کرد. تعالیم اسلام مبنی بر عدالت و برابری، مورد استقبال طبقات محروم و ستمدیده قرار گرفت.
نکات منحصر به فرد در جریان بعثت
چه نکات کمتر مطرح شده‌ای در خصوص چگونگی نزول وحی و انتخاب پیامبر (ص) وجود دارد که باید به آن توجه کرد؟
آمادگی روحی و معنوی پیامبر (ص) در این باره بسیار مهم است. پیامبر (ص) سال‌ها پیش از بعثت، در غار حرا به عبادت و تفکر مشغول بود. این آمادگی روحی، ایشان را برای دریافت وحی الهی آماده کرد. در ابتدای بعثت هم ایشان با احساسات شدید روحی و جسمی در هنگام نزول وحی روبرو شد. درک این ابعاد به ما کمک می‌کند تا عظمت این رویداد را بیشتر درک کنیم.
همجنین نزول وحی یک رویداد یکباره نبوده، بلکه فرایندی مستمر و تدریجی بوده است که در طول 23 سال رسالت پیامبر (ص) ادامه یافت. نقش فرشته وحی (حضرت جبرئیل) در انتقال پیام الهی بسیار مهم است و نشان می‌دهد که خداوند برای هدایت انسان ها، از واسطه‌هایی استفاده می‌کند.
تأثیر قرآن بر روح پیامبر (ص) را هم باید در نظر داشته باشیم. قرآن نه تنها یک کتاب هدایت، بلکه یک منبع الهام و آرامش برای پیامبر (ص) بود. تلاوت و تدبر در قرآن به ایشان توان و استقامت بیشتری برای ادامه رسالت می‌داد. در عین حال بعثت پیامبر (ص) تنها یک رویداد دینی نبود، بلکه یک انقلاب اجتماعی و فرهنگی بود که همه ابعاد زندگی مردم را تحت تأثیر قرار داد.
آیا به این دلیل است که مبعث پیامبر اسلام (ص) به عنوان یک نقطه عطف در تاریخ بشر شناخته می‌شود؟ چه ویژگی‌های منحصربه‌فردی آن را از سایر رویدادهای دینی متمایز می‌کند؟
همین طور است. مبعث پیامبر اسلام (ص) صرفاً یک رخداد تاریخی نیست، بلکه یک نقطه عطف اساسی در تاریخ بشریت به شمار می‌رود. این رویداد با ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود، آغازگر تحولی عظیم در ابعاد گوناگون زندگی انسان‌ها بود. چون برخلاف پیامبران پیشین که معمولاً برای قوم یا منطقه خاصی مبعوث می‌شدند، رسالت پیامبر اسلام (ص) جهانی و برای همه انسان‌ها در تمام زمان‌ها و مکان‌ها بود. این ویژگی، اسلام را به یک دین جهان شمول تبدیل کرد.
در عین حال اسلام به عنوان آخرین دین الهی، کامل‌ترین نسخه از دین خدا را ارائه داد. شریعت اسلامی نه تنها در برگیرنده احکام عبادی، بلکه دربردارنده اصول اخلاقی، اجتماعی، اقتصادی و سیاسی است که همه ابعاد زندگی انسان را پوشش می‌دهد. نزول قرآن به عنوان کلام خدا، یک پدیده بی‌نظیر است. قرآن نه تنها یک کتاب دینی، بلکه یک راهنمای جامع برای زندگی انسان‌هاست که دربرگیرنده معارف الهی، داستان‌های پیامبران و اصول اخلاقی است.
پیامبر اسلام (ص) به عنوان اسوه حسنه، الگوی کاملی برای بشریت است. اخلاق، رفتار، صداقت، امانت‌داری، شجاعت، صبر و سایر صفات نیکوی ایشان، نشان از عظمت این شخصیت دارد و اسلام از همان ابتدا، انسان‌ها را به تفکر و تعقل دعوت کرد. این رویکرد عقلانی، سبب پیشرفت علوم و دانش در تمدن اسلامی شد.
با این وجود چرا مخالفت با پیامبر (ص) در ابتدا بیشتر از سوی اشراف و ثروتمندان مکه بود؟ چه تحلیل جامعه‌شناختی می‌توان از این مخالفت‌ها ارائه داد؟
همان طور که اشاره کردید مخالفت با پیامبر (ص) در ابتدا بیشتر از سوی اشراف و ثروتمندان مکه بود. این مخالفت‌ها ریشه در مسائل اجتماعی، اقتصادی و سیاسی داشت. از یک طرف اسلام را عامل تهدید منافع اقتصادی خودشان می‌دانستند. چون اسلام با رباخواری، احتکار و سایر فعالیت‌های اقتصادی غیرعادلانه مخالفت می‌کرد و این امر، منافع ثروتمندان مکه را به خطر می‌انداخت.
همچنین اسلام را عامل تهدید جایگاه اجتماعی خود تلقی می‌کردند، به این دلیل که اسلام با تبعیض طبقاتی و نابرابری اجتماعی مبارزه می‌کرد و این امر، موقعیت اجتماعی اشراف مکه را تهدید می‌کرد. ترس از تغییر نظام سیاسی را هم نباید از نظر دور داشت، اسلام با نظام سیاسی قبیله‌ای و سلطه اشراف مخالفت می‌کرد و در نتیجه قدرت سیاسی سران مکه را به خطر می‌انداخت. اشراف مکه به سنت‌ها و آداب و رسوم بت‌پرستی وابسته بودند و حاضر به پذیرش تغییر نبودن، همچنین از نفوذ اجتماعی و سیاسی بالایی برخوردار بودند و از این نفوذ برای مخالفت با پیامبر (ص) استفاده می‌کردند.
انتهای پیام/
source